Những Ngày Chơi Đàn Và Nói Lời Yêu Cùng Liszt - Chương 95

Hôm nay, khi Liszt nhắc lại vấn đề mà Charoline đã vô tình bỏ quên bấy lâu, cô mới chậm rãi cảm nhận được một nỗi lo sợ mơ hồ len vào trong lòng.

Trước kia, Charoline vốn chẳng mấy bận tâm. Ngược lại, cô còn thấy nhẹ nhõm vô cùng. Thời gian dường như ngừng trôi từ khoảnh khắc cô xuyên đến thế giới này. Không bệnh tật, không đau đớn, không còn những ngày tháng phiền toái vì cơ thể, không còn dấu vết của năm tháng hằn lên da thịt. Tựa như một món quà của thần linh, cho cô thêm thời gian và sức lực để toàn tâm theo đuổi âm nhạc.

Nhưng kể từ khi gặp được tình yêu, "ân huệ" ấy lại dần dần trở thành một nỗi sợ.

Cô nhìn xuống lòng bàn tay mình—

Những đường chỉ tay vẫn rõ ràng, nhưng tương lai thì không.

Đó là một bàn tay chưa từng đổi khác dù năm tháng đã trôi qua.

Và cô bắt đầu hoang mang: Nếu dung mạo mãi mãi không đổi, liệu tình yêu của mình sẽ kéo dài bao lâu?

Franz, nếu em không thể cùng anh già đi...

Nhịp tim đập loạn cùng nỗi sợ len lỏi hóa thành nỗi buồn mỏng manh mà rụt rè.

Ngoài kia là phố thị nhỏ vẫn rộn ràng tiếng người;

Còn trong căn nhà, người nghệ sĩ vĩ cầm lại lặng thinh.

Những ngày êm đềm bỗng vì cuộc trò chuyện hôm đó mà phủ một lớp sương mờ của thở dài. Charoline trở nên trầm lặng suốt mấy ngày liền. Liszt, người gắn bó với cô như hình với bóng, nhận ra điều đó nhưng chẳng hỏi han, chỉ càng thêm trân trọng từng phút giây bên cô.

Anh giống như một mặt trời nhỏ, xua tan mọi gam xám và bất an trong lòng cô. Và Charoline dần dần tìm thấy nụ cười của mình giữa những trò đùa dịu dàng của anh.

Có lẽ, số phận luôn có cách sắp đặt riêng. Nhưng với Charoline lúc này, người đàn ông trước mắt mới là điều quý giá nhất đời cô. Cho đến khi anh không còn cần cô nữa, hoặc khi cô không thể tiếp tục ở bên anh.

*

Khi đã xong những công việc ở học viện, hoàn tất vài buổi biểu diễn do người quản lý sắp xếp, Liszt lại dắt Charoline lên đường — một cuộc "chạy trốn" ngọt ngào. Giữa núi xanh nước biếc và sự mộc mạc của làng quê, mọi ưu phiền dường như tan biến. Hai tâm hồn mỏi mệt lại một lần nữa được nghỉ ngơi, được chữa lành.

Rời xa giới giao tế ồn ào, Liszt như tìm lại chính mình. Tình yêu khiến anh lấy lại nguồn cảm hứng, từ thế giới nhỏ bé, yên bình ấy, anh cảm thấy có quá nhiều điều muốn nói bằng âm nhạc. Và lần này, anh muốn để tất cả những xúc cảm đó vang lên trên những phím đàn đen trắng.

Từ những buổi dạo bước bên hồ đầy tình tứ, đến những chuyến leo núi trong rừng xanh Alps, từng cảnh sắc mà anh và Charoline cùng đi qua, Liszt đều muốn ghi lại bằng âm thanh của dương cầm.

Tác phẩm "Obermann" của Senancour đem đến cho anh vô vàn gợi hứng; những đoạn văn mô tả sắc màu khiến anh càng thêm linh hoạt trong việc dùng nốt nhạc để vẽ nên những bức tranh có hồn. Vốn đã giỏi ứng tấu, giờ đây anh càng yêu thích cách biểu đạt tự nhiên ấy hơn.

Mỗi khi tiếng đàn vang lên, Charoline lại ngồi bên, đọc cho anh nghe những đoạn thơ của Shakespeare hoặc Byron. Trong âm điệu của thơ, Liszt tìm thấy giai điệu của mình.

Những khúc nhạc ấy dần được chắp nối trên bản tông phổ, trở thành hình hài ban đầu của "Années de Pèlerinage."

Tác phẩm "Les Cloches de Genève" kết lại chuỗi bản nhạc ấy — lấy cảm hứng từ nhà thờ Thánh Pierre mà họ có thể nhìn thấy ngay từ khung cửa sổ.

Tiếng chuông buổi sớm hòa cùng một nụ hôn dịu dàng, tạo nên tiết tấu allegretto nhẹ nhàng, mở ra một ngày tràn đầy sức sống.

Ở trang đầu tập nhạc, Liszt viết một dòng đề từ, trích từ "Childe Harold's Pilgrimage" mà Charoline từng đọc cho anh nghe:

"Tôi sống, nhưng không phải là chính tôi. Tôi là một phần của tất cả những gì đang bao quanh tôi."

Liszt quyết tâm trân trọng những đứa con tinh thần này. Anh tin rằng chúng có thể còn đẹp hơn nữa, cũng sẽ dành cả đời để hoàn thiện chúng. Bởi chúng không chỉ là trải nghiệm và ký ức của anh, mà còn là kết tinh của cảm xúc, của khát vọng tìm kiếm sự đồng điệu giữa nghệ thuật và trái tim.

*

Ngoài cửa sổ, chim hót lại vang lên thành khúc ca rộn ràng. Những chồi non, cánh hoa cùng nhau dệt nên sắc xuân tươi mới — đó là mùa xuân thứ hai của hai người nghệ sĩ tại Thụy Sĩ.

Liszt đang viết thư cho George Sand, mời nữ văn sĩ tự do ấy đến nghỉ dưỡng cùng họ. Trong thư, anh kể về tình hình gần đây của mình:

[Suốt một thời gian dài, tôi không ngừng sáng tác, lúc là bằng âm nhạc, lúc lại bằng chữ viết, chỉ mong ghi lại tất cả những điều rực rỡ quanh mình.

Giờ tôi đã hiểu tâm trạng của cô khi viết: dù tay tôi muốn nói rằng việc sáng tạo ra một thế giới riêng thật tuyệt diệu, nhưng... đến khi bị kẹt ý, vật lộn với từng câu chữ, tôi chỉ muốn ném cả bàn, cả giấy, cả bút qua cửa sổ!

Chúng là thiên sứ cũng là ác ma—

Thượng đế đã tạo ra thứ gì vừa đáng yêu vừa đáng ghét đến vậy?

Dù sao thì, tôi thật lòng biết ơn Charoline, cô ấy luôn bao dung, xoa dịu mọi bồn chồn của tôi, để tôi có thể trở lại yên bình và tìm thấy con đường ngập nắng...]

Bức thư này đôi khi sẽ được sửa lại một chút, rồi cho vào phong bì gửi riêng cho ngài Chopin— tất nhiên, phần mời đến Thụy Sĩ sẽ bị lược đi.

Bởi từ khi kết thúc chuyến du hành châu Âu và quay lại Paris, người bạn Ba Lan ấy như một cây tùng vững chãi, an phận với nhịp sống giản dị: sáng tác – giảng dạy – giao lưu. Mời Chopin đến Geneva ư? Anh chắc chắn sẽ bị trêu chọc:

"Mấy ngày rong ruổi kia đủ cho tôi viết vài bản nhạc rồi."

"Tôi chẳng muốn ra khỏi nhà."

"Chúng ta có thể hiểu nhau bằng thư và nhạc, cần gì gặp mặt."

Liszt chẳng muốn đọc mấy dòng kiểu đó chút nào.

Dù vậy, anh vẫn thích thư của người bạn ấy. Chỉ là, từ ngày đến Geneva, ngữ điệu trong thư Chopin có phần lạ lùng, như thể một người anh cả đang ghen khi em gái thân thiết bị ai đó cướp mất.

Liszt từng ngạc nhiên vì cái kiểu "thù địch nhẹ nhàng" ấy, nhưng nghĩ lại, trong bộ ba bạn thân năm xưa, giờ ở Paris chỉ còn Chopin, nên anh liền cười xòa bỏ qua.

Trong thư gửi lại, anh hay pha trò kể về những khúc mắc trong sáng tác, ví như lần này, anh viết thêm:

[Tôi viết đến mức đầu óc quay cuồng, y như câu ngạn ngữ của người Thụy Sĩ: 'Chậm chạp như một nhạc công.']

Liszt gần như có thể tưởng tượng được khoảnh khắc bạn mình đọc thư, khóe môi khẽ cong, rồi vui vẻ ngồi xuống bàn, đáp lại bằng giọng điệu đặc trưng của Chopin, vừa nhẹ nhàng, vừa châm biếm, giấu đi niềm vui nhỏ bé giữa những câu chữ trêu chọc.

Còn gì khiến anh hạnh phúc hơn việc làm bạn mình vui?

Người Hungary ấy chẳng bận tâm, dù bị Charoline trêu là "trẻ con", anh vẫn làm vậy, lúc nào cũng thấy đáng giá.

Tất nhiên, Liszt không quên người bạn thân khác của mình — Berlioz. Anh đã chép lại một phần bản thảo "Album của một lữ khách" rồi gửi cho người Pháp ấy. Dù Liszt đã vắng bóng khá lâu, đến mức giới âm nhạc đồn rằng anh đã cạn kiệt sáng tác, thì Berlioz vẫn lên tiếng bênh vực, nói rằng anh tin Liszt sẽ còn tạo nên những kỳ tích lớn lao hơn nữa.

...

Có lẽ là vì bị sự chân thành trong từng con chữ làm xúc động, hoặc cũng vì bản thân thực sự cần một chuyến đi để xoa dịu tâm hồn, Sand cuối cùng cũng quyết định khởi hành. Cô mang theo hai đứa con, vài tờ bản thảo và chiếc tẩu quen thuộc lên đường đến Geneva, thực hiện lời hẹn với Liszt.

Khi Sand đến khách sạn đã định, cô không gặp được Liszt và Charoline. Hỏi han một vòng mới biết hai người họ vừa ghé sang thị trấn lân cận mấy hôm trước để mua dây đàn ở cửa hàng nhạc cụ. Cô trầm ngâm giây lát, rồi quyết định cùng các con nhận phòng trước — dù sao phong cảnh nơi đây quá đỗi hữu tình, chẳng có lý do gì để cô lãng phí thời gian trên đường tìm người cả.

Làm thủ tục xong, Sand vô tình nhìn thấy dòng ghi chép trên sổ đăng ký khách. Nét chữ đã thu lại vẻ phóng túng vốn có, mềm mại hơn, nhưng chỉ cần liếc qua, cô đã nhận ra ngay đây là nét chữ của Liszt.

Anh viết như sau:

[Hai nhạc sĩ (một nhà soạn nhạc, một nghệ sĩ biểu diễn), sinh ra trên núi Parnassus, đến từ giai điệu, và sẽ đi về phía bản nhạc.

Thân phận: người yêu.

Danh hiệu được trao vào khoảnh khắc gặp gỡ tình yêu.

Tổ chức trao tặng: người tôi yêu.]

Sand nhướn mày, ngậm chặt ống tẩu, khẽ bật cười, rồi cầm bút viết thêm ngay phía dưới:

[Gia đình Piersson, sinh ra từ thiên nhiên, đến từ Chúa Trời, và sẽ đi về thiên quốc.

Thân phận: kẻ lang thang vô nghiệp.

Danh hiệu được trao từ khi sinh ra.

Tổ chức trao tặng: dư luận xã hội.]

Viết xong, cô ném bút xuống bàn, mỉm cười đầy mãn nguyện, rồi hớn hở dẫn hai đứa nhỏ theo người phục vụ lên phòng.

*

Quả đúng như cô đoán, chẳng bao lâu sau Liszt và Charoline trở về. Sau cái ôm chào mừng và ít phút nghỉ ngơi, họ nhanh chóng khiến không khí khách sạn trở nên sôi động chẳng khác nào một buổi tiệc ở Paris.

Suốt một tuần liền, ba người họ ríu rít nói cười, tranh luận về âm nhạc, nghệ thuật, và cuộc sống. Đôi khi vì vài quan điểm mà hăng đến mức quên cả giờ giấc, nhưng rồi luôn kết thúc bằng nụ cười hòa giải. Căn phòng tuy không lớn, nhưng lại tựa như một thiên đường thu nhỏ.

"Trời đất ơi, lại nữa rồi..." Ông chủ khách sạn khẽ thò đầu ra, nhìn lên tầng trên, bất lực thở dài. "Lạy Chúa, xin Ngài thương con, mau phái ai đó tới ngăn họ lại đi, nếu không những vị khách khác trong nhà con sẽ bỏ chạy hết mất!"

"'Bọn họ ồn ào như lũ yêu quái địa ngục' tôi đoán tiếp theo ông chủ sẽ nói câu này!" Cậu phục vụ lanh lợi cười nói.

"Câm miệng, lo dọn dẹp đi." Bà chủ liếc chồng, rồi nhét một đống chăn gối vào tay ông, cằn nhằn: "Những 'yêu quái' mà ông nói chính là những vị khách duy nhất mùa này đấy! Tôi chỉ biết họ rất hào phóng — tiền thuê phòng trả gấp đôi, tôi chẳng cần quan tâm họ ồn thế nào."

Tầng dưới là tiếng càu nhàu, tầng trên lại là tiếng cười vang.

Hai thế giới tách biệt.

Nhưng lúc này, "bữa tiệc" của đám nghệ sĩ trẻ tạm ngừng.

Rượu và trà đều đã cạn.

Charoline đứng dậy đi pha đồ uống; Maurice đang dạy Solange vẽ trong phòng đọc. Còn lại trong căn phòng lớn chỉ có Liszt và Sand.

"Thầy tôi nói, Franz," Sand nhả một làn khói trắng, "Đến giờ vẫn chẳng ai tin nổi là anh thật sự rời Paris, chịu an phận sống cuộc đời yên tĩnh thế này."

Liszt mỉm cười, hỏi cô: "Thế còn cô, cô nghĩ sao?"

Sand bỏ tẩu ra, nhún vai: "Tôi ư? Tôi chẳng nghĩ gì nhiều. Hai người các anh chẳng phải là hai kẻ tự giam mình sao? Bị chính giấc mơ của mình giam cầm..."

Cô nhìn sâu vào mắt anh, thấy trong đó chỉ có sự điềm tĩnh và dịu dàng.

"Được rồi," Cô bật cười, gõ nhẹ vào tẩu, "Tôi phải nói thật, tôi ghen tị với anh đấy, Franz. Anh kiên trì đến vậy, chắc đây là tình yêu thật rồi. Tôi vẫn chẳng thể tin nổi anh lại có thể gác bỏ ánh hào quang, tìm về núi rừng, rồi sáng tác trong bình yên thế này."

Liszt khẽ đáp, giọng anh như tan vào ánh sáng nơi khung cửa: "Luôn là như thế, George. Đó chính là sức mạnh của cô ấy. Tình yêu khiến tôi cam tâm bị cô ấy ràng buộc, và chính cô ấy lại giúp tôi an tĩnh, cho tôi những nốt nhạc thuần khiết và dịu dàng như thơ."

Sand còn chưa kịp nói gì thì cánh cửa bật mở.

Charoline bước vào, tay bưng khay trà, khẽ đặt xuống bàn, mỉm cười nói: "Hai người nói chuyện vui quá, cho tôi góp lời được chứ?"

Chưa đợi Liszt trả lời, Sand đã nhanh nhảu chen vào: "Tôi đang mắng Franz đây, Charoline à. Cô nói xem, một nghệ sĩ dương cầm mà chẳng khoe tài, cô còn giữ anh ta lại làm gì?"

Liszt bật cười bất lực.

Sand đúng kiểu người thích chọc ghẹo cho vui. Anh ngoái nhìn Charoline bằng ánh mắt nửa cầu xin, nửa tủi thân, nhưng thấy cô chỉ khựng lại giây lát rồi bật cười.

"George, nếu cô hỏi tôi anh ấy có gì không tốt thì tôi mới có thể trả lời được..."

Charoline nhấp một ngụm trà, thấy ánh tinh nghịch lóe trong mắt Sand, rồi liếc sang Liszt — anh đã hơi cứng người, dường như đang chờ phán quyết.

Cô khẽ cười, giọng nhẹ như cánh hoa: "Câu trả lời là — anh ấy chẳng có gì không tốt cả, George à. Khi Franz không còn phô trương kỹ thuật, anh ấy có thể dịu dàng hơn bất kỳ ai."

Liszt vui sướng nắm lấy tay cô, ánh nhìn hai người giao nhau, tràn đầy niềm hạnh phúc yên ả. Sand ngồi đó, nhận ra trong thế giới của họ, chỉ có hai người ấy tồn tại — sâu đậm và tĩnh lặng, chẳng gì có thể chen vào.

"Trời đất ơi, đủ rồi đó hai người naỳ!" Sand trợn mắt, bật cười, ngửa đầu nhìn trần nhà,
rồi đặt tẩu xuống, cầm tách trà uống cạn một hơi.

"Ôi, tôi hối hận rồi, hai người bạn thân mến của tôi ơi, tôi lẽ ra không nên tới đây!" Cô nói, rồi nhào đến bên Charoline, mắt sáng lấp lánh: "Câu vừa rồi của cô... tôi có thể dùng trong tiểu thuyết của mình không?"

Nhìn người phụ nữ phương Đông xinh đẹp trước mặt với hàng mi khẽ rung, Sand bỗng thấy tim mình mềm lại — được rồi, vì đôi mắt này, cô quyết định sẽ không phá hỏng bầu không khí nữa. Đêm nay, để mặc cho vị nghệ sĩ dương cầm từng khuấy đảo cả Paris bị "ma ám" đi vậy.

*

Về các tuyển tập tác phẩm của Liszt

Các bạn nhỏ có thể nhận thấy, hai chương này nhắc đến Album d'un Voyageur và Années de Pèlerinage. Tên của hai tuyển tập rất giống nhau, nhưng đây không phải lỗi dịch thuật, mà là hai bộ tác phẩm hoàn toàn khác biệt.

Những bạn tinh ý có lẽ đã phát hiện ra manh mối: tên các chương từ Chương 90 đến Chương 92 dường như chính là chúng.

Chương 90: Album d'un Voyageur. Tác phẩm này ít được biểu diễn, là tiền thân của Années de Pèlerinage, nhưng các bản nhạc bên trong lại hoàn toàn khác.

Chương 91: Années de Pèlerinage. Hiện tại, tác phẩm này cũng không có tần suất biểu diễn cao. Đây là một bộ tác phẩm cực kỳ quan trọng của Liszt, ông đã dành cả đời để chỉnh sửa đi chỉnh sửa lại.

Chương 92: Première Année: Suisse. Đây chính là Tập I của Années de Pèlerinage.

Về Obermann

Đây là tiểu thuyết thư tín của Senancour. Từ cuốn sách này, Liszt đã sáng tác bản "Những cơn gió của Thung lũng Obermann" (Vallée d'Obermann) tại Thụy Sĩ, được đưa vào Années de Pèlerinage, là bản số 6.

Về Les cloches de Genève

Tức là "Tiếng chuông Geneva", một bản nhạc Liszt đưa vào Années de Pèlerinage, là bản số 9.

Trong lịch sử, đây là bản nhạc Liszt sáng tác cho cô con gái cả của mình, thể hiện niềm vui và sự biết ơn khi lần đầu làm cha của ông. Bản nhạc này rất đáng để mọi người tìm nghe thử đấy!

Thông Tin Đăng Ký

Liszt đã đăng ký "Núi Parnassus": Tên một ngọn núi cổ ở Hy Lạp, trong thần thoại là nơi cư ngụ của Thần Apollo và các nàng Muse.

Sand đã đăng ký "Gia đình Piesson", là tên nhân vật nữ chính trong tiểu thuyết 'Lời Tự Thú của Đứa Con Thế Kỷ' của Musset, hình ảnh của cô ấy được xây dựng như một hiện thân hoàn hảo của George Sand. Cuốn tiểu thuyết này được viết sau khi nhà thơ và nữ văn sĩ chia tay. Sand rất yêu thích cuốn sách này.